Bài này dân làm SEO cần lưu ý nha, share lại…
“Dẫn nguồn đáng tin” – nghe thì có vẻ nhỏ, nhưng với mình thì đây là thứ phân biệt giữa một người làm nội dung chuyên nghiệp và người làm cho xong. Khi viết bài, làm nghiên cứu hay đơn giản là đưa ra một luận điểm có số liệu, mình không bao giờ dùng thông tin mà không biết rõ nguồn gốc. Và đó là lý do mình bắt đầu hành trình “soi” khả năng dẫn nguồn của 3 AI đình đám nhất hiện nay: Perplexity, Gemini và ChatGPT.
Mình là người làm việc với AI mỗi ngày – từ viết nội dung, đào tạo AI cho đội ngũ marketing đến triển khai chiến lược AI trong doanh nghiệp. Nên không chỉ dùng bản free, mình còn bỏ tiền ra dùng bản Pro/Plus/Advanced của từng công cụ để test kỹ. Sau hàng chục case khác nhau, mình đúc kết thứ tự tin tưởng cá nhân như sau: Perplexity > Gemini > ChatGPT.
1. PERPLEXITY – CÔNG CỤ MÌNH TIN TƯỞNG NHẤT KHI CẦN DẪN NGUỒN
Mình phải nói thật là Perplexity đã “cứu mình” không ít lần. Có những bài viết đòi hỏi phải trích dẫn khảo sát chính thống, nghiên cứu học thuật, mình thử tìm bằng Google còn khó – nhưng chỉ cần đặt lệnh đúng cho Perplexity, nó có thể trả về từ vài chục đến hơn 100 nguồn, bao gồm cả link PDF, link gốc từ McKinsey, BCG, Harvard, OECD,… Đặc biệt, bản Pro có thể lọc nguồn theo độ tin cậy, dẫn từ các domain học thuật (.org, .edu, .gov) rất chi tiết.
Một điểm mình cực thích là mô hình mặc định của Perplexity luôn tự tối ưu – không cần mình phải chọn “GPT này” hay “Claude kia”, cứ đưa prompt là nó hiểu và xử lý bằng mô hình phù hợp nhất. Khả năng tổng hợp nguồn tương tự, quote tương tự của cùng một vấn đề – cực kỳ hữu ích khi bạn cần đối chiếu thông tin.
2. GEMINI – ÍT NGUỒN HƠN NHƯNG GIẢI THÍCH CÓ TÂM
Gemini thì đúng chất con nhà Google – dẫn nguồn không nhiều bằng Perplexity, nhưng giải thích thông tin cực kỳ thuyết phục. Có những lúc mình hỏi về lý do tại sao AI đưa ra dữ liệu X, Gemini không chỉ nói “nguồn ở đây” mà còn phân tích: “Vì trong báo cáo này, tổ chức Y đã thực hiện khảo sát trên 1200 người tại 8 quốc gia, nên số liệu có thể đại diện cho nhóm ngành ABC.” Mình đánh giá cao điểm này vì không phải lúc nào người đọc cũng chỉ quan tâm “nguồn ở đâu” – mà còn cần hiểu: liệu nguồn đó có phù hợp để mình trích dẫn hay không?
Tất nhiên, Gemini vẫn có giới hạn – nhất là khi bạn hỏi về thông tin mới trong vài ngày gần nhất thì đôi lúc nó trả về khá chung chung, và bạn cần gợi ý cụ thể hơn để nó truy cập đúng dữ liệu mình cần.
3. CHATGPT – QUÁ LINH HOẠT NÊN CẦN CẢNH GIÁC CAO ĐỘ
Nói đi cũng phải nói lại, ChatGPT (kể cả bản Plus) là công cụ mình dùng thường xuyên nhất – vì nó cực kỳ giỏi viết lại nội dung, tạo cấu trúc bài, gợi ý headline, chỉnh tone giọng. Nhưng nếu bạn hỏi: “Có nên tin ChatGPT khi nó dẫn một số liệu cụ thể?” thì mình sẽ nói: "Phải kiểm tra lại đã.”
Thực tế là, dù mình dùng GPT-4o, có bật cả chức năng browse, nhưng ChatGPT vẫn đôi lúc “bịa nguồn một cách cực kỳ hợp lý”. Có lần mình hỏi số liệu về tỉ lệ doanh nghiệp Việt Nam ứng dụng AI vào vận hành, ChatGPT trả lời rất lưu loát, dẫn tên báo cáo, năm phát hành – nhưng mình search Google, không thấy báo cáo đó đâu. Khi mình hỏi lại: “Nguồn bạn nói có link không?”, thì nó bắt đầu vòng vo, xin lỗi và viết lại.
Nên, với mình: ChatGPT là công cụ viết cực mạnh – nhưng không phải là nơi để bạn lấy nguồn dữ liệu gốc nếu đang viết nghiên cứu, báo cáo nghiêm túc.
KINH NGHIỆM THỰC TẾ: CASE STUDY VỀ “AI FIRST TRONG DOANH NGHIỆP”
Gần đây mình viết một bài chia sẻ về xu hướng “AI First” – mình muốn trích dẫn các khảo sát gần nhất về GenAI trong doanh nghiệp. Mình hỏi ChatGPT trước, và được một số số liệu khá ổn nhưng không có link nguồn. Gemini thì trả về một số thông tin tương tự, có kèm theo lý do vì sao số liệu đó đáng tin, nhưng vẫn chưa có file cụ thể.
Chỉ đến khi mình dùng Perplexity, với prompt: “Cho tôi các nghiên cứu gần nhất (năm 2024 – 2025) từ McKinsey về doanh nghiệp ứng dụng GenAI”, thì mình mới nhận được kết quả cực chuẩn – có link PDF kèm theo, trích đoạn cụ thể như:
-
65% tổ chức đang sử dụng GenAI thường xuyên trong ít nhất một chức năng
-
21% đã tái thiết kế quy trình làm việc cốt lõi bằng GenAI
-
Việc có lãnh đạo cấp cao cam kết quản trị AI là yếu tố liên quan mạnh nhất đến thành công tài chính
Tất cả đều được dẫn rõ từ The State of AI 2024 – 2025 của McKinsey.
TÓM GỌN: TIN AI, NHƯNG PHẢI BIẾT CÁCH TIN
AI không xấu – nhưng dùng AI mà không kiểm tra nguồn thì rất dễ bị dắt mũi. Mình thấy ngày càng nhiều bạn trẻ tin AI như thần thánh, copy số liệu từ ChatGPT hay Gemini rồi dán vào proposal, báo cáo – mà không hề biết: nguồn đó có thật hay không, có bị outdate không, có chính xác không.
Vậy nên, quy trình của mình luôn là 3 bước:
-
Hỏi rõ và yêu cầu dẫn nguồn
-
So sánh chéo giữa các AI hoặc kiểm tra thêm bằng Google Scholar
-
Chốt lại với Perplexity – nếu thông tin đó được trích từ nơi đáng tin và có tài liệu gốc
Dù bạn dùng AI cho học tập, làm nội dung, research hay viết báo cáo cấp cao – thì tư duy kiểm chứng và kỹ năng tra cứu vẫn là yếu tố quyết định bạn đi xa tới đâu. Tin AI, nhưng phải biết cách tin.
Bài của Facebook Công Lê - Cộng đồng lập nghiệp với AI