SEO đã trải qua một sự biến đổi đáng chú ý trong 3 thập kỷ qua. Điều bắt đầu như 1 cuộc cạnh tranh hỗn loạn vào những ngày đầu của internet đã phát triển thành một ngành nghề phức tạp, được thúc đẩy bởi trí tuệ nhân tạo (AI), tập trung vào ý định người dùng, ngữ cảnh… Hãy cùng khám phá 4 thời kỳ của SEO: 1.0, 2.0, 3.0 và bây giờ là 4.0 (có thể coi là vậy cho dễ hình dung) - để hiểu cách chúng ta đã đi đến đâu và điều đó có ý nghĩa gì đối với các marketer hiện nay.
SEO 1.0: Miền Tây hoang dã
Vào đầu những năm 1990, khi trang web đầu tiên ra đời, các công cụ tìm kiếm còn rất thô sơ. Các thuật toán dựa chủ yếu vào các yếu tố cơ bản như mật độ từ khóa và thẻ meta, khiến các quản trị web (webmaster) dễ dàng đánh lừa hệ thống xếp hạng. Ví dụ:
- Nhồi nhét từ khóa: Các trang web sẽ nhồi nhét nội dung của họ với các từ khóa lặp đi lặp lại như “giày rẻ giày rẻ giày rẻ” để xếp hạng cao hơn. Ai từng SEO cho Yahoo Search sẽ thấy rất rõ việc này.
- Tên miền chứa từ khóa (Exact-Match Domains hay Domain key) : Nếu bạn muốn xếp hạng cho “pizza ngon nhất NYC,” việc sở hữu tên miền
pizzangonnhatnyc .commang lại lợi thế rõ rệt trong việc Ranking, từ đó tạo nên sự cạnh tranh không công bằng. - Link Farms: Các mạng lưới trang web chất lượng thấp được tạo ra chỉ để liên kết với nhau, làm tăng để thao túng thứ hạng.
Thời kỳ này được định hình bởi sự khai thác thay vì tối ưu hóa. Tuy nhiên, việc Google giới thiệu PageRank vào năm 1998 đã đánh dấu một bước ngoặt. Bằng cách phân tích các backlink, PageRank nhằm mục đích thưởng cho các trang web chất lượng cao và có thẩm quyền. Nhưng ngay cả sáng kiến này cũng không hoàn hảo; những kẻ spam nhanh chóng thích nghi bằng cách tạo ra các trang trại liên kết và spam vào các mục không liên quan.
Google cuối cùng đã đàn áp những chiến thuật này với các bản cập nhật như Florida Update vào năm 2003, vốn phạt việc nhồi nhét từ khóa và các hình thức thao túng bằng liên kết. Điều này đã đặt nền móng cho một cách tiếp cận đạo đức hơn đối với ngành SEO…
SEO 2.0: Kỷ nguyên của "Content is King"
Việc phát hành Google Panda vào năm 2011 báo hiệu bình minh của một kỷ nguyên mới tập trung vào nội dung chất lượng. Nội dung dạng thin content, content trùng lặp, bài viết kém chất lượng bị phạt… buộc các doanh nghiệp phải suy nghĩ lại về chiến lược của mình. Dưới đây là một số phát triển quan trọng trong giai đoạn này:
- Cơn sốt Content Marketing: Các thương hiệu bắt đầu đầu tư vào blog, sách trắng (Whitepaper) và hướng dẫn để thu hút lưu lượng truy cập tự nhiên. Ví dụ, HubSpot trở nên đồng nghĩa với tiếp thị inbound bằng cách sản xuất các tài nguyên giá trị cao như eBook và templates…
- Nội dung dạng 10x: Các marketing nhận ra rằng họ cần tạo ra các tài nguyên vượt trội hơn nhiều so với đối thủ cạnh tranh. Một ví dụ điển hình là kỹ thuật Skyscraper của Backlinko, nơi Brian Dean xác định các bài viết hàng đầu trong lĩnh vực của mình và cải thiện chúng.
- Tín hiệu mạng xã hội: Các nền tảng như Facebook và Twitter gián tiếp ảnh hưởng đến thứ hạng thông qua lượt chia sẻ và tương tác. Các bài đăng lan truyền có thể thu hút lưu lượng truy cập lớn, củng cố tầm quan trọng của nội dung có thể chia sẻ.
Các cải tiến kỹ thuật cũng xuất hiện:
- Latent Semantic Indexing (LSI): Google bắt đầu hiểu ngữ cảnh vượt ra ngoài các từ khóa khớp chính xác. Thay vì chỉ nhắm mục tiêu “quán cà phê tốt nhất,” bạn có thể bao gồm các thuật ngữ liên quan như “barista,” “espresso,” và “latte.”
- Thẻ Meta đã được tiến hóa hơn: Nhồi nhét từ khóa nhường chỗ cho các tiêu đề và mô tả meta thân thiện với người dùng nhằm cải thiện tỷ lệ nhấp chuột.
Các bản cập nhật như Penguin tiếp tục nhắm mục tiêu các backlink spam, khuyến khích các phương pháp xây dựng liên kết tự nhiên như viết guest blogging và tiếp cận người có ảnh hưởng.
SEO 3.0: Khi máy móc bắt đầu suy nghĩ
Vào giữa những năm 2010, học máy và trí tuệ nhân tạo (A.I) bắt đầu định hình lại SEO. Các cột mốc chính bao gồm:
- RankBrain (2015): Google giới thiệu thuật toán AI đầu tiên của mình để diễn giải các truy vấn mơ hồ bằng cách hiểu ngữ cảnh và ý định của người dùng. Ví dụ, tìm kiếm “apple” có thể có nghĩa là trái cây hoặc công ty công nghệ, tùy thuộc vào lịch sử duyệt web của bạn.
- Mobile-First Indexing (2018): Với việc sử dụng di động vượt qua Desktop, Google ưu tiên các trang web thân thiện với di động để xếp hạng. Thiết kế đáp ứng (Responsive design) trở thành điều không thể thiếu được.
- BERT (2019): Mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên này cho phép Google phân tích giới từ và cấu trúc câu, giúp nó nắm bắt các truy vấn hội thoại như “Thời gian tốt nhất để thăm Paris là khi nào?”
Tìm kiếm bằng giọng nói trở nên nổi bật nhờ các thiết bị như Alexa, Google Home và Siri. Việc tối ưu hóa cho các từ khóa dài, hội thoại trở nên thiết yếu. Ví dụ, thay vì nhắm mục tiêu “nhà hàng Ý,” các doanh nghiệp tối ưu hóa cho “Tôi có thể tìm nhà hàng Ý tốt nhất gần tôi ở đâu?”
Ngoài ra, Knowledge Graph của Google lập bản đồ các mối quan hệ giữa các thực thể (người, địa điểm, khái niệm), cung cấp cho người dùng câu trả lời trực tiếp mà không yêu cầu họ nhấp vào một trang web.
SEO 4.0: Cuộc cách mạng AI
Ngày nay, chúng ta đang chứng kiến giai đoạn tiếp theo của SEO - một kỷ nguyên thống trị bởi AI và các công nghệ tiên tiến. Dưới đây là những gì định hình SEO 4.0:
1. Answer Engine Optimization (AEO):
Các đoạn trích nổi bật đã phát triển thành các phản hồi “snapshot” được tạo ra bởi AI. Để ảnh hưởng đến các mô hình này, các thương hiệu phải cấu trúc nội dung của họ rõ ràng và súc tích. Ví dụ, các trang FAQs được định dạng với đánh dấu schema có thể tăng khả năng hiển thị trong các tìm kiếm không nhấp chuột.
2. Tối ưu hóa tìm kiếm theo chiều dọc (Vertical Search Optimization):
Các công cụ tìm kiếm truyền thống phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các nền tảng như TikTok, Reddit và YouTube. Các thương hiệu cần tối ưu hóa cho các tìm kiếm theo chiều dọc, bao gồm tìm kiếm hình ảnh (Pinterest), tìm kiếm xã hội (Instagram) và trợ lý tìm kiếm AI.
3. Kết hợp với AI:
Chiến lược SEO thành công liên quan đến việc làm việc cùng các công cụ AI thay vì chống lại chúng. Các công cụ như: Gemini, Cloude, ChatGPT, Jasper… giúp các nhà Marketing tạo ra nội dung chất lượng cao một cách hiệu quả trong khi duy trì tính xác thực.
Ví dụ: AI biến đổi tạo content
Hãy tưởng tượng bạn điều hành một cửa hàng e-commerce bán sản phẩm thân thiện với môi trường. Sử dụng các công cụ AI, bạn có thể phân tích đánh giá của khách hàng, xác định các nỗi đau (Pain Point) phổ biến và tạo bài viết trên blog giải quyết những vấn đề đó. Ví dụ, nếu khách hàng thường xuyên nhắc đến khó khăn trong việc tìm kiếm các lựa chọn thay thế bền vững cho túi nhựa, bạn có thể viết một hướng dẫn có tiêu đề “Top 10 Túi Tái Sử Dụng Thân Thiện Với Môi Trường Bạn Cần Hôm Nay”.
Tóm lại: Bạn cần thích nghi với SEO 4.0
Sự tiến hóa của SEO phản ánh những thay đổi rộng lớn hơn trong công nghệ và hành vi người tiêu dùng. Từ các chiến thuật hỗn loạn kiểu Miền Tây Hoang Dã đến sự chính xác của AIO, một điều vẫn không thay đổi: Cung cấp giá trị, thỏa mãn nhu cầu cho người dùng…
Tương lai thuộc về những ai coi AI không phải là mối đe dọa mà là cơ hội để nâng cao sự sáng tạo và kết nối của con người. Bạn đã sẵn sàng tham gia cuộc cách mạng chưa?
Cre by #NghienSEO (Team biên tập)